Historia najnowsza

Instytucja kultury powołana w 1964 roku, o której w ostatnich latach szczególnie głośno, zwłaszcza w kontekście krajowych i międzynarodowych laurów scenicznych. Istniejący od ponad 40 lat Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego w Wałbrzychu wpisany na trwałe w krajobraz kulturalny regionu przeżywa swój renesans. Od sezonu 2002/03 podejmuje śmiały dialog z rzeczywistością miasta,nie boi się mówić o życiu bardzo specyficznej wałbrzyskiej społeczności i przekłada jej sprawy na język sceny ("Rewizor, Czyż nie dobija się koni?", "Kopalnia"). Teatr reinterpretacji klasyki ("Przed wschodem słońca", "Iwona, księżniczka Burgunda", "Burza") i prapremier, teatr młodych twórców, niekonwencjonalnych rozwiązań i artystycznych debiutów (Maja Kleczewska, Karina Piwowarska, Jan Klata, Artur Tyszkiewicz, Arkadiusz Tworus, Michał Walczak, Rafał Kosowski, Paweł Zdun).

                Teatr najnowszej dramaturgii rodzimej i obcej, miejsce pojawiania się po raz pierwszy dramatów na scenie (Piaskownica, Powinni tego zabronić, Kufehek, Kopalnia, Był sobie POLAK POLAK POLAK i diabeł, ja jestem zmartwychwstaniem). Motywem przewodnim repertuaru jest pytanie o kondycję współczesnych Polaków, o niezmienność wartości, o społeczną cenę zachodzących w kraju zmian… Taki kształt repertuaru dyktuje potrzeba prowadzenia żywego dialogu z widzem. Wyraźnie zauważalna tendencja konsekwentnego sięgania po teksty współczesnych dramaturgów zaowocowała zainteresowaniem zarówno ze strony publiczności, jak i krytyków, którzy regularnie wymieniają wałbrzyski Teatr wśród czołowych scen w Polsce. Miejsce to potwierdzają liczne nagrody zespołowe i indywidualne zdobyte na prestiżowych festiwalach i przeglądach teatralnych.

O teatrze świadczy zespół aktorski, którego podstawowym atutem jest właściwe rozumienie roli gry zespołowej w procesie tworzenia spektaklu, czasami nawet kosztem rezygnacji z własnej indywidualności scenicznej. Postawa ta zaowocowała wybitnymi spektaklami: "Lot nad kukułczym gniazdem", "Rewizor", "Czyż nie dobija się koni?", "…córka Fizdejki", "Iwona, księżniczka Burgunda". Prezentowane na wielu znamienitych scenach kraju, wszędzie przyjmowane są z wielkim aplauzem, zyskując prestiżowe nagrody. W poczet laureatów wpisały się także spektakle prapremierowe: "Kufehek", znanego scenarzysty filmowego – Jana Purzyckiego i najliczniej obsypana nagrodami za reżyserię i mistrzostwo aktorskie – "Piaskownica", debiutującego w Wałbrzychu a dziś bardzo już cenionego twórcy młodego pokolenia – Michała Walczaka.

 

                Wałbrzyski Teatr Dramatyczny prowadzi również szereg działań okołoteatralnych, często o charakterze edukacyjnym dla dzieci i młodzieży, np. "Teatr dla Wszystkich", "Konkurs na Recenzję ze Spektakli Teatru Dramatycznego", "Konkurs na Sztukę Teatralną", wspiera szkoły w realizacji ścieżek edukacyjnych: prozdrowotnej i medialnej. W wyniku tych działań, wokół Teatru skupiła się liczna grupa młodzieży w warsztatach teatralnych oraz w tzw. "Cieniach Teatru", wspierających działania promocyjne spektakli oraz tworzących własne pismo teatralne "Nieregularnik teatralny". Teatr powołał do życia "Muzyczne Foyer" na którego kameralnej scenie prezentowane są recitale autorskie, jedynym kryterium jest ich poziom artystyczny. Koncepcja szerokiego otwarcia Teatru zrodziła przedsięwzięcia typu "Wałbrzyskie Fanaberie Teatralne", tj. swoisty przegląd polskich wydarzeń teatralnych, czy "Dni Dramaturgii" będące formą prezentacji współczesnej literatury narodów europejskich i szansą dla młodych twórców teatralnych: aktorów, reżyserów, autorów. Kolejną inicjatywą jest powołanie galerii. "www.staraszatnia" prezentującej grafiki komputerowe, plakaty, fotografie. To dało szansę wałbrzyszanom kontaktu z pracami takich mistrzów obiektywu jak Edward Hartwig czy Maciej Rusinek. Autorami wystaw są również rodzimi twórcy, bowiem Teatr otworzył się nie tylko na widza, jego rzeczywistość, ale na promocję sztuki, otwierając swoim miłośnikom dostęp do niej w najszerszy możliwy sposób.

Od września 2002 dyrektorem naczelnym Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu jest Danuta Marosz, dyrektorem artystycznym – Piotr Kruszczyński. Podjęli współpracę z młodymi twórcami, czyniąc znaczący zwrot w polityce repertuarowej. Program artystyczny nakreślony przez Piotra Kruszczyńskiego przyczynił się do nawiązania z wałbrzyską widownią żywego dialogu. Problemy społeczne i ekonomiczne, które zdominowały życie miasta po zamknięciu kopalń stały się głównym tematem przedstawień.

Teatr stał się obserwatorem i komentatorem, nie unika najboleśniejszych przejawów życia, nie boi się poruszania drażliwych problemów, staje się swoistym centrum współczesnej dramaturgii, miejscem, gdzie pierwsze kroki stawiają z wielkim powodzeniem dramatopisarze i realizatorzy. Kruszczyński konsekwentnie „importuje” do wałbrzyskiego teatru twórców ze swojej generacji. Młodzi reżyserzy mają okazję zapoznawać wałbrzyszan z najnowszymi dramatami w kolejnych cyklach dni dramaturgii. W teatralnym kalendarzu imprez zaistniało też "Ogólnopolskie Forum Fotografii Teatralnej, "jedyna tego typu impreza w Polsce.

Teatr Dramatyczny im Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu w ciągu ostatnich czterech sezonów zdołał pokonać wielką przepaść, jaka dzieli małą, lokalną scenę od wielkich, uznanych teatrów w dużych miastach. Konsekwentnie realizując przyjęte założenia repertuarowe, obejmujące przede wszystkim najnowszą dramaturgię, poruszającą najistotniejsze problemy miasta i regionu, zwrócił swymi realizacjami uwagę krytyki i teatromanów z całej Polski. To zainteresowanie przełożyło się na liczne zaproszenia do udziału w najważniejszych festiwalach teatralnych w kraju (m.in. DIALOG, KONTAKT, INTERPRETACJE). W ciągu zaledwie trzech sezonów Zespół Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu odbył niemal 50 podróży artystycznych, pokazując swoje przedstawienia nie tylko na najważniejszych scenach w Polsce (także w Teatrze Narodowym), ale i w Paryżu, Moskwie, Berlinie…

                Konsekwentnie wdrażana w życie idea teatru AMA (Aktualny Mądry Atrakcyjny) sprawiła, że z Teatrem zaprzyjaźniła się grupa odbiorców utożsamiających się ze spektaklami proponowanymi w repertuarze. Wałbrzych z zagłębia węglowego przekształcił się w zagłębie teatralne, które na światło dzienne wydobyło talent Michała Walczaka, Jana Klaty czy Mai Kleczewskiej. To właśnie w wałbrzyskim Teatrze rozpoczynali swoją wędrówkę na szczyt.

                Trafność doboru repertuaru nie zahamowała dalszych poszukiwań artystycznych. Z potrzeby zaprezentowania publiczności najnowszej literatury dramatycznej narodziły się "Dni Dramaturgii", z potrzeby przybliżenia najnowszych trendów w sztuce teatralnej powstały Wałbrzyskie FANABERIE Teatralne, z potrzeby nieustannego, bliskiego kontaktu z widzami powstają liczne programy edukacyjne dla młodzieży. Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu jest teatrem otwartym: zaprzyjaźnił się z Miastem i jego mieszkańcami, rozszerza swoją działalność o nowe formy aktywności artystycznej. Obok przedstawień własnych Teatru, będących jego chlubą i najważniejszym zadaniem, powstaje tutaj wiele spektakli warsztatowych, rozwijają się nowe formy edukacyjne i prowadzony jest nieustający dialog z Publicznością.